تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 
ویتامین کا برای لخته شدن خون مورد نیاز بدن است. این ویتامین بایستی در رژیم غذایی افراد خاصی تحت کنترل قرار بگیرد. مقاله‌ی پیش رو اهمیت ویتامین کا را روشن ساخته و هم چنین غذاهایی که از این ویتامین سرشارند را فهرست می‌کند .
ویتامین کا برای لخته شدن خون و تشکیل استخوان الزامی است، به این دلیل که به انتقال کلسیم در بدن کمک می‌کند. پزشکان معمولاً ویتامین کا را برای درمان مصرف بیش از حد داروی ضد انعقاد به نام وارفارین تجویز می‌کنند. هم چنین به عنوان یک اقدام پیش گیرانه در برابر خون ریزی بیش از حد بیمارانی که وارفارین مصرف کرده و نیاز به عمل جراحی دارند، استفاده می‌شود. حرف کا 'K' مخفف 'koagulering' بوده که کلمه‌ای است دانمارکی برای لخته شدن خون، به این دلیل که این ویتامین را یک دانشمند دانمارکی بنام دکتر هنریک دام کشف کرد.

انواع مختلف ویتامین کا

روده‌ها می‌توانند این ویتامین را تولید کنند، عمل کردی که می‌تواند با اضافه کردن شیر پرورده، مانند ماست در رژیم غذایی افزایش یابد.
دو نوع ویتامین کا وجود دارد که به طور طبیعی یافت می‌شود:‌ K1، که هم چنین به نام فیلوکینون (phylloquinone) می‌شناسند، در گیاهان موجود می‌باشد؛ K2، که به آن مِناکینون (menaquinone) نیز گویند، توسط باکتریهای موجود در روده‌ها تولید می‌شوند. نوع دیگر به نام ویتامین K3 است که هم چنین به آن مِنادیون (menadione) می‌گویند، نوع مصنوعی از این ویتامین است که توسط شرکتهای دارویی تولید شده است.
این ویتامین به عنوان یک ویتامین محلول در چربی، و به این معنی است که توسط بدن جذب شده و در بافت‌های چربی رسوب می‌کند، در نتیجه، نیاز به مصرف آن را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. این کار می‌تواند دو احتمال را در پیش داشته باشد: اول آن که، مصرف بیش از حد این ویتامین ممکن است به مسمومیت منجر شود، و دوم، علائم ناشی از کم بود این ویتامین ممکن است سالها طول بکشد که خود را آشکار کنند.

توصیه‌های غذایی مجاز

میزان مجاز توصیه شده برای ویتامین کا به اندازه‌ی 120 میکرو گرم در روز برای مردان و 90 میکرو گرم برای زنان 19 سال به بالا و 75 میکرو گرم برای پسران و دختران سنین بین 14 تا 18 سال است. برای کودکان:
بین 0 تا 6 ماه: 2 میکرو گرم
بین 7 تا 12 ماه: 5ر2 میکرو گرم
بین 1 تا 3 سال: 30 میکرو گرم
بین 4 تا 8 سال: 55 میکرو گرم
بین 9 تا 13 سال: 60 میکرو گرم
در زنان بار دار و یا شیر ده 19 تا 50 سال، مقدار آن 90 میکرو گرم است، و در کسانی که سن کمتر از 19 سال دارند 75 میکرو گرم می‌باشد. در حالی که مقداری از ویتامین کا توسط باکتری در روده ها تولید می‌شود، بیشتر آن از غذایی که می‌خوریم به دست می‌آید. حال آن که، باید دقت شود، متوجه باشید که این میزان توصیه شده، تنها حد اقل میزانی است که در هر روز به منظور جلو گیری از کم بود این ماده‌ی مغذی مورد نیاز است. با این حال، نباید بیش از مقادیر توصیه شده مصرف‌ شوند، مگر تحت نظر دقیق پزشک باشد. دلیل آن هم این است که این ویتامین پتانسیل بالا بردن میزان سمومیت را داشته به این دلیل که یک ویتامین محلول در چربی است.

علائم کم بود ویتامین کا

در بزرگ سالان، کم بود این ویتامین می‌تواند منجر به خون ریزی داخلی و خون دماغ شود، در حالی که در نو زادان تازه متولد شده، منجر به بیماری هموراژیک (خونریزی دهنده) (hemorrhagic) ، هماچوری (hematuria) [به معنای وجود خون بخصوص گلبولهای قرمز در ادرار می باشد]، و خون ریزی بعد از عمل می‌شود. هم چنین می‌تواند در خون ریزی داخل مغزی و هماتوم عضلانی (hematomas) [خون ریزی عضلانی] منجر شود.

علائم مصرف بیش از حد ویتامین کا

در افراد سالم، به دلیل مصرف رژیم غذایی ویتامین کا، مسمومیت به ندرت رخ می‌دهد؛ با این حال، اگر ویتامین K3، که شکل مصنوعی ویتامین است مصرف شود، این اتفاق رخ می‌دهد. مصرف بیش از حد و مسمومیت ناشی از این ویتامین می‌تواند منجر به تعریق و گُر گرفتگی شود. کم خونی و زردی نیز ممکن است در این موارد رخ دهد. افرادی که برای پیش گیری از لخته شدن خون تحت درمان دارویی هستند، لازم است که با پزشک خود پیش از مصرف یک مکمل ویتامین کا، مشورت نمایند.

اثر ویتامین کا در رژیم غذایی

همان طور که در بالا ذکر شده است، ویتامین کا توسط بدن برای کنترل لخته شدن خون مورد نیاز است. این ویتامین برای ساخت پروتئین کبد، پروترومبین، که قبل از تشکیل ترومبین (عاملی حیاتی و مهم در لخته شدن خون) ضروری است.
هم چنین، از آن جایی که این ویتامین با شکل گیری و ترمیم استخوان همراه است، تصور می‌شود برای کاهش شدت و یا بروز پوکی استخوان و هم چنین از دست دادن آهسته استخوان مورد نیاز است.
هم چنین، در تبدیل گلوکز به گلیکوژن در روده‌ها کمک کرده و پس از آن در کبد ذخیره می‌شود.
چرا ویتامین کا در رژیم غذایی افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، مهم است؟
در چندین شرایط پزشکی نیاز به جلو گیری از لخته شدن بیش از حد خون در بدن وجود دارد. لخته شدن خون در شریانها، سیاه رگها و قلب می‌تواند منجر به التهاب ورید‌ها، سکته مغزی و حمله قلبی شود. وارفارین، رقیق کننده خون، دارویی است که برای جلو گیری از تشکیل لخته در این بیماران استفاده می‌شود. این دارو با دخالت در کار پروترومبین تولید شده در کبد باعث لخته نشدن خون می‌شود. هر بیماری که تحت تجویز وارفارین قرار دارد مجبور به انجام آزمایش خون به نام زمان پروترومتین (P.T.) [مدت زماني كه طول مي‌كشد تا لخته تشكيل شود را محاسبه مي‌كنند] یا زمان پرو هستند تا میزان یا دوز دقیق این دارو تعیین شود، دوز بیش از حد منجر به خون ریزی شده، در حالی که میزانی که خیلی کم باشد از لخته شدن جلو گیری نمی‌کند.
بنا بر این، دلیل اهمیت ویتامین کا در رژیم غذایی افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، این است که اگر بیش از حد، از آن مصرف شود، می‌تواند باعث تداخل در تأثیر وارفارین شده و منجر به تشکیل لخته خون ‌شود.
با این حال، افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند، نیازی نیست که از خوردن مواد غذایی که حاوی ویتامین کا است به طور کلی خود داری کنند. در عوض، نیاز دارند که به جای خوردن مقدار زیادی در یک روز یا کمتر خوردن آنها در روز بعد، مصرف آنها را به طور ثابت و منسجم نگه دارند. این کار کمک می‌کند که داروی ضد انعقاد کنترل تشکیل لخته خون را به دست گیرد. حفظ یک روند غذایی روزانه جهت نظارت بر اثر متقابل بالقوه بین دارو و رژیم غذایی می‌تواند سودمند باشد. چنان چهP.T. ، بیش از حد کم باشد، دکتر با رجوع به روند غذایی روزانه قادر خواهد بود تا مشخص کند که آیا مصرف غذاهای حاوی ویتامین کا بالا بوده است یا خیر.

مواد غذایی غنی از ویتامین کا

سبزیجات برگ سبز غنی‌ترین منبع ویتامین کا محسوب می‌شوند. برخی از این سبزیجات شامل: کرفس، اسفناج، برگ چغندر سوئیسی، کلم پیچ، خربزه، شاهی، کلم سنگ، تره فرنگی، کاسنی فرنگی، کلم بروکلی، کاهو، شلغم، کلم، خردل، پیازچه و مارچوبه هستند. هم چنین در پنیر، جگر، گوشت خوک، قهوه، و چای سبز یافت می‌شود.
ادای مسئولیت: این مقاله تنها به منظور اطلاع رسانی است و نبایستی جای گزین توصیه‌های پزشکی متخصص شود.

/ج